Ensemble betekent samen een eenheid vormen. Een muziekensemble bijvoorbeeld dat met verschillende instrumenten en mensen een harmonieus geheel vormt. Zo zijn er ook plantensembles; bloemstukken, boeketten en beplantingscomposities. Er is wat mij betreft hier een overdreven focus op spektakel en kleur. De keukenhof ziet er behoorlijk onnatuurlijk uit. In de vrije natuur zul je dat zo niet vinden. De natuur maakt andere ensembles. De paardenbloemen en madeliefjes in grasvelden. Pinksterbloemen in de berm van de weg.
Persoonlijk vind ik dat mooier dat al het kunstmatige inplanten en onderhouden. Alle natuur is geknechte natuur en de eventuele vrolijkheid maskeert de pijn die erachter zit. Je merkt dat de esthetiek van tuinen enigszins richting een natuurlijke uitstraling gaat. Het absurde is dat dit veelal met exoten gebeurt. Waarom niet met inheems ? Dat is het meest natuurlijke… dus waarom niet voor ‘the real thing’ gaan.
Wij mensen willen tuinieren, wij willen onze omgeving mooier maken. Onderscheiden van de ‘wilde natuur’. Dat kan eigenlijk vrij makkelijk als we onze vooroordelen over hoe een tuin eruit moet zien laten varen en de schoonheid die de natuur zelf levert integreren in onze plantensembles. Waarom mag een inheemse plant niet naast een roos staan? Tuinplanten kunnen exotische accenten geven en juist de combinatie is mooier dan ieder apart. De madeliefjes en paardenbloemen zijn er dankzij het maaien. Waarom zouden we ze verwijderen voor een strakke grasmat. Desnoods maai je vaak. Ze kunnen ertegen.
Wat ik hier wil betogen is dat als je eenmaal met andere ogen naar je tuin of park kijkt er een nieuwe wereld voor je open gaat die mooier is dan wat je tot nog toe kent. Het is er allemaal al, je hoeft het alleen maar mooi te maken. Dat is nogal wat. Een tuin bestaat niet alleen uit planten. Het is een levend samenhangend ecosysteem van bacteriën, schimmels, wormen, insecten, dieren, planten en natuurlijk ook mensen. Alles hangt samen en vecht om ruimte en voeding. Daarbij wordt samengewerkt, vals gespeeld en tegengewerkt. Naarmate je hier meer oog voor krijgt wordt het alleen maar fascinerender. Het verveelt nooit. Ik spreek uit ervaring. En inderdaad het ‘menselijke gedeelte’ is het moeilijkst om te veranderen, onze gewoontes en vastgeroeste ideeën zijn het grootste obstakel op afstand voor een gezonde leefomgeving voor mens, plant en dier. Dat is ook natuur.
Draagvlak, kennis, kunde en goede voorbeelden zijn essentieel voor deze nieuwe manier van tuinieren. Een van de dingen waar ik erg veel plezier in heb is; mooie ensembles maken. Zorgen dat de paardenbloem en akkerdistel mooi passen in de plantenensembles. Dat is een uitdaging en zoektocht. Vaak ontstaan deze trouwens vanzelf. Goed kijken en je planten leren kennen is essentieel, maar dat leer je automatisch als je begint. Je kan de natuur helpen door wat planten te verplaatsen. De plantvakken bij te snoeien en knippen. Zo ontstaat een fraai planten ensemble, variërend door het jaar heen en al doende ontstaat ruimte voor andere planten en ontstaan er allerlei nieuwe plantencombinaties.
Als je de principes volgt, minimaal 50% inheemse planten en niet blind schoffelen of maaien kan er weinig mis gaan. Net als tekenen, schilderen of kleding maken ook hier geldt oefening baart kunst. Qua biodiversiteit zit je da sowieso goed. Het tuinieren zelf is leuker, je hoeft niets te kopen. Het grootste gedeelte kan jezelf gewoon met de hand en simpel gereedschap.
Hierboven heb ik een aantal ensembles uit onze praktijk als voorbeeld. Zo zien biodiverse inheemse plantvakken er nu uit waar ook tuinplanten mogen meedoen.
