Wat ik het nieuwe tuinieren noem oftewel het luie vrolijke tuinieren is tuinieren waarbij de natuur het werk doet. Dat staat haaks op hoe we het gewend zijn. Het is dus nieuw en gaat uit van een wederkerige houding richting natuur en aantal principes van waaruit je tuiniert.
We laten de natuur het belangrijkste werk zelf doen. Dat betekent dat de natuur leidend is. We zijn zelf natuur en interactie met natuur en elkaar is gezond. De geuzenterm lui betekent dat we het minimale doen wat nodig is maar dat is nog steeds heel veel. Het werk is alleen leuker, gezonder en nuttiger. Het huidige tuinieren zit de natuur vaak in de weg omdat deze op de tweede plaats komt. Bij het nieuwe tuinieren staat de inheemse natuur juist centraal en vormt de basis voor al het groen dat we liever stadsnatuur noemen. Deze manier van tuinieren is iets waar zowel de natuur als wij vrolijk van worden.
Als je op deze wijze wil gaan tuinieren gaat het dus vooral om je houding en de principes die je toepast in het tuinieren. Al doende leer je de natuur (en je eigen natuur) kennen en kun je de tuin mooi maken zoals jij het wil met dit verschil dat de inheemse natuur, voorheen onkruid, de basis vormt en volwaardig meedoet. Dat is het grootste verschil met hoe er nu getuinierd wordt. Het nieuwe tuinieren gaat tegen de stroom in, gebaseerd op de laatste wetenschappelijke kennis. Inheemse natuur is namelijk erg belangrijk voor biodiversiteit. De inheemse fauna en flora horen bij elkaar, hebben elkaar nodig en vormen samen ecosystemen afhankelijk van plek en omstandigheden. Het zijn de allerkleinsten die het belangrijkst zijn in de voedselketen want daar zijn alle grotere dieren van afhankelijk. Zonder voldoende slakken en wormen geen egels of mollen.
Hoe dit alles samenspeelt is complex en geen enkele expert heeft hier volledige kennis van. Sterker nog met alle experts op de wereld weet de natuur het nog altijd beter hoe het werkt en laat dit continu zien als je er oog voor hebt. Belangrijk hierbij is dat de natuur voldoende rust en ruimte krijgt dit optimaal te doen. Dat is het tweede principe dat volgt uit de basispositie van de inheemse natuur; maak dit samenspel tussen planten, mensen en dieren niet onnodig moeilijk. Dit betekent, planten moeten hun eigen plek kunnen vinden en alle insecten en ongewervelden moeten hun levenscycli kunnen voltooien zodat er steeds nieuwe generaties komen. Een gezonde natuur betekent voldoende biomassa (hoeveelheid planten en dieren) en voldoende variatie (biodiversiteit). Het beschermen van zeldzame soorten of extra groenplekken toevoegen heeft weinig zin als deze basis niet op orde is. Daarnaast is het zaak te zorgen voor een fraaie en verzorgde uitstraling van het stadsgroen omdat mensen dit waarderen en zo laat je zien dat op deze wijze tuinieren net zo fraai is maar veel nuttiger voor de biomassa en de biodiversiteit.
Vanuit deze houding en met deze principes, die ik straks nog even op een rijtje zet, kun je aan de slag en zoals gezegd voorkennis is niet nodig. Dit is anders dan de meeste mensen die beginnen met tuinieren en hier boeken over gaan lezen. Als deze boeken qua houding en principes niet overeenkomen moet je alles later weer afleren. Er is echter voldoende informatie te vinden over zowel flora als fauna alsook het samenspel. Dit zijn meestal geen tuinboeken maar natuurboeken. Ecologisch moestuinieren, regeneratieve landbouw, voedselbossen zijn natuurlijk ook takken van sport en vaak ook goed voor biomassa en biodiversiteit als hier rekening mee gehouden wordt maar het nieuwe tuinieren heeft gezondheid en welbevinden mens en natuur als doel en niet het kweken van voedsel. Dit is hooguit bijvangst. Veel inheemse planten zijn eetbaar en kunnen worden verwerkt in maaltijden zolang er maar voldoende voor de natuur en haar levenscycli overblijft.
Het nieuwe tuinieren is dus vooral geschikt voor de publieke ruimte (ontmoeting- en leefruimte) in steden en particuliere tuinen waar mensen de natuur willen dienen en zichzelf gezonder maken. Omdat het radicaal anders is dan wat we gewend zijn - het vermaledijde onkruid mag gewoon meedoen en slakken zijn geen probleem - is het in het begin vooral weerstand bieden tegen alle opmerkingen en reacties van de klassieke tuiniers. Het barst namelijk van de mensen die het beter weten. Die zien het nieuwe tuinieren vaak als amateurisme of zelfs verwaarlozing vanwege verspreiden van onkruid. Wij zijn op onze volkstuin de enigen die zo tuinieren en hoewel we veel complimenten krijgen over hoe levendig en romantisch onze tuin eruitziet krijgen we ook veel opmerkingen over het ‘onkruid’ en laatst zelfs een brief van de tuincommissie. Het vergt dus wel een bepaalde vriendelijke edoch vastberaden houding richting de buren.
Als je denkt, ‘dat lijkt me wel wat’, zal ik hier de principes nog even op een rij zetten.
- Minimaal 50% inheemse planten. Tuinplanten zijn altijd welkom mits natuurlijk zonder gifstoffen. Ze zorgen voor extra nectar en vrolijke accenten in de tuin.
- Als onderhoud dien je de grazers in de ‘vrije natuur’ te imiteren. In het voorjaar dient er flink gegraasd te worden anders verdwijnt de gevarieerde kruidenlaag.
- Via bodemtransplantatie waarbij je zowel bodem als planten verplaatst kun je je tuin vormgeven alsook het planten van tuinplanten.
- Zorg dat de perken of je tuin iedere paar maanden naar de kapper gaan. Via snoeien en knippen kun je zorgen voor de fraaie verzorgde uitstraling. Markeren is hierbij belangrijk. Paden vrij houden, heggen strak knippen voor accenten zijn voor-de-hand-liggende zaken die het totaalbeeld aanzienlijk verbeteren.
Het belangrijkste is dat je gewoon begint en al doende leert want daar zit de grootste vreugde en verassing van het nieuwe tuinieren. Op deze website vind je allerlei verhalen en je kan zelf ook posten over je ervaringen. Het mooie is dat deze manier van tuinieren redelijk simpel is en je kan meteen beginnen maar je raakt nooit uitgeleerd. Het wordt ook steeds leuker. Je leert je tuin kennen, de planten en dieren maar ook jezelf op een andere manier dan dat je voor mogelijk hield.
