Op de middelbare school was het mijn vaste grap om leraren en al te idealistische medescholieren te provoceren. Ik was een irritant jongetje, een grappenmaker, vaak uit de klas gestuurd. Ik deed het natuurlijk om op te vallen en meiden te imponeren. Wat soms lukte maar dan wist ik nog niet precies hoe een en ander aan te pakken. Verder dan zoenen kwam ik niet. Ben pas veel later ontmaagd. Door mijn jeugd en opvoeding was ik nogal emotioneel geremd.
In ieder geval door de jaren heen en hoe langer ik erover nadacht. De wet van behoud van ellende bestaat echt. Immers alles is relatief en als je de ellende in Gaza of Soedan bekijkt moeten wij ons diep schamen als we klagen en toch klagen en lijden we volop. Ouderen praten met weemoed over de ontberingen maar ook het geluk van vroeger. Eenzaamheid en stress (sociale isolatie) veroorzaken een knagend stil lijden. De helft van alle geweldsdelicten op de wereld zijn overigens zelfmoorden. Blijkbaar zijn en heel wat mensen die zo lijden dat ze er een eind aan maken. Dit terwijl we bang zijn voor zinloos geweld dat helemaal onderaan de lijstjes van gewelddadige moorden bungelt. De meeste mensen worden vermoord door iemand die ze kennen met femicide aan kop die de moordlijstjes aanvoert. Er zijn in Nederland zo’n 10 criminele liquidaties per jaar, 40 vrouwen per jaar worden vermoord, ter vergelijk het aantal zelfmoorden in Nederland in 2024 was 1862. Dit zijn getallen die fluctueren met de staat van de samenleving maar de verhoudingen blijven hetzelfde. Dus als we Aisha redden missen we Mohammed en als we Gerrit helpen slipt Wilma weg, etcetera. Met andere woorden als je niet door de hond wordt gebeten dan wel door de kat. Een duidelijk argument voor brede preventie die zowel de hond als de kat aanpakt en een ruimere definitie van gezondheid inclusief een omarmen van ons lijden als zijnde onvermijdelijk. Hoe ermee om te gaan wordt de vraag en niet hoe we het de wereld uithelpen. Dat is onmogelijk en heeft vaak nog vervelendere neveneffecten. Valse hoop is er een van.
Hoe kun we alles tegelijk aanpakken? Daar hebben we simpelweg de menskracht en de middelen niet voor. De moorden zijn een tipje van de ijsberg en daaronder zit natuurlijk enorm veel verborgen leed. Ik heb trouwens het antwoord al gegeven in de vorige alinea. Lijden hoort erbij en de wet van behoud van ellende is net zo geldig als de wet van de zwaartekracht. We kunnen hooguit onze ellende kiezen en het bijbehorend lijden accepteren en eventueel als levensles zien. Als je dit niet wil accepteren. Succes met alle ellende de wereld uithelpen en zorg vooral geen nieuwe ellende te creëren.
Hier komt wederom onze geweldige leer- en heelmeester om de hoek kijken; de natuur. Of beter gezegd onze natuur, de wet van behoud van ellende is een onderdeel van natuur en haar fabelachtige evolutie. Zonder ellende geen groei en ontwikkeling zonder schaarste geen concurrentie, zonder concurrentie geen selectie. Selectie veroorzaakt voorspoed voor de ene soort en rampspoed voor de andere en dit werkt ook binnen de soort. Leuk feit hierbij is wel dat de selectie die van de natuur is en niet van ons. De machtigen der aarden die bunkers bouwen om te overleven zouden zomaar aan het kortste eind kunnen trekken. Natuur en onze wereld is complex en zit vol singulariteiten (onvoorspelbaarheden). Lineaire redenaties, zo van in een bunker ben ik veilig, zou wel eens heel verkeerd kunnen uitpakken. Zelfmoord is immers nummer 1 en de meeste mensen worden vermoord door bekenden. Remember Lord of the Flies maar dan de rijke versie. Het waanidee dat we denken veilig te zijn als we ons opsluiten in een gouden kooi. De wet van behoud van ellende trekt zich anders dan inbrekers niets aan van de tralies en de rijkdom. We zitten allemaal in hetzelfde schuitje dat leven heet en de dood is wat mij betreft onze beste adviseur.
Onze relatie met de natuur en dus ook onze natuur is danig verstoord. Afgezien van onze verknipte psyche zijn we ook nog een bang voor de natuur; teken, spinnen en ratten. De wolf, gevaarlijk, terwijl er 150.000 mensen worden gebeten door honden. We zetten een heel gebied af als een wolf een meisje bijt en niet eens heel hard. Honden hebben baby’s vermoord.
Dit terwijl de risico’s in de natuur minimaal zijn, een beetje opletten met teken dat wel, maar ratten brengen nauwelijks nog ziekten over en zijn vooral een signaal hoe smerig onze buitenruimte is. Spinnen zijn al helemaal niet gevaarlijk maar wel fobie numero uno in Nederland. Vergeet ik nog wat? O ja muggen en wespen en de levensgevaarlijke hoornaar. Zijn we mietjes geworden, kom op mensen, nogmaals let op nu. De positieve effecten van in de natuur zijn vooral voor jonge kinderen honderd keer hoger dan de negatieve effecten. Honderd keer, zoek het maar na als je het niet gelooft.
De natuur laat zien dat de dood erbij hoort en zorgt voor de kringloop van het leven. Dieren helpen en troosten elkaar net als wij. Mieren hebben zelfs een ziekenboeg. Bang zijn van deze wonderschone bron waar wij uit voortkomen is wel het domste wat je kan doen. Get over it zou ik adviseren. Laat eens een spin over je arm lopen en kijk hoe mooi hij of zij is. Doe het; je krijgt er een adrenaline kick van en je hebt iets overwonnen. Ratten aaien zou ik even mee wachten maar tamme ratten zijn de meest intelligente en sociale huisdieren die je kunt hebben.
Ik hoop met wat cijfers te kunnen aantonen dat we bang zijn voor zaken waar we niet echt bang voor hoeven te zijn. En dat deze angst veel gevaarlijker is omdat het ons isoleert en defensief maakt. We zitten statistisch compleet naast de pot te pissen en dat gaat stinken. Naast harde veiligheid is er zachte veiligheid, naast risico’s in de natuur is er verbijsterende geneeskracht. Doe er je voordeel mee, kijk in de spiegel en zie een zoogdier met dierlijke driften in plaats van een mens met zorgen, trauma’s en neuroses. Shit happens, jank, huil en sta weer op. Help elkaar, werk samen. De wet van behoud van ellende kun je niet verslaan maar wel accepteren. Lijden en ellende hoort erbij.
